Wat is nachtangst en wat kun je doen tegen nachtangst

Nachtangst is een veelvoorkomend verschijnsel bij kinderen. Vaak wordt het verward met een nachtmerrie. In deze blog vertel ik meer over nachtangst: wat is de oorzaak van nachtangst en kun je er iets tegen doen?

Nachtmerrie of nachtangst?

Allereerst leg ik graag uit dat dit twee verschillende verschijnselen zijn. Bij een nachtmerrie heeft je kind een enge droom. Als je kind na die nare droom ontwaakt, kan het nog even bang zijn en durft het misschien niet meteen weer te gaan slapen. Maar je kind is wel wakker en begrijpt meestal vrij snel dat het een droom was.

Nachtangst is daarentegen geen enge droom. Het is een toestand waarin je kind bang lijkt te zijn, maar waarbij je heel moeilijk contact krijgt met je kind. Dit verschijnsel doet zich meestal voor in de nacht, vandaar de benaming. Je kind is vaak niet alleen bang, maar ronduit in paniek, en in tegenstelling tot bij een nachtmerrie krijg je je kind dus niet zomaar wakker, terwijl het wel lijkt alsof je kind wakker is. Bovendien komen nachtmerries voor tijdens de REM-slaap en nachtangst juist niet in de REM-slaap, maar aan het begin van de nacht in een diepe slaap.

Op welke leeftijd doet nachtangst zich voor?

Nachtangst doet zich meestal voor op de peuterleeftijd, dus als een kind een tot vier jaar oud is. De gemiddelde leeftijd is anderhalf jaar. Er zijn ook kinderen die er nog af en toe last van hebben op de basisschoolleeftijd, en tot slot zijn er ook volwassenen bij wie het verschijnsel zich voordoet.

Wat is de oorzaak van nachtangst?

Hoewel de precieze oorzaak niet bekend is, wordt aangenomen dat het te maken heeft met de rijping van de hersenen van je jonge kind. Je jonge kind ontwikkelt zich steeds verder; hij of zij krijgt meer indrukken om te verwerken – zijn of haar wereld wordt groter. Er zijn zaken die de nachtangst kunnen uitlokken, namelijk spanning, koorts en slaapgebrek. Verder lijkt nachtangst vaker voor te komen bij kinderen die relatief sensitief zijn, dus extra gevoelig voor prikkels. Prikkels komen harder binnen bij deze kinderen, dus de idee dat de nachtangst te maken heeft met de invloed van prikkels op het zich ontwikkelende brein is waarschijnlijk niet zo gek. Zelf zie ik wel iets in deze theorie. Mijn dochter Imke is namelijk nogal sensitief; prikkels van allerlei pluimage kunnen haar snel van slag maken. Een minuscuul wondje aan haar voet is een enorme verwonding. Een nauwelijks hoorbaar geluidje op de gang is een angstaanjagend lawaai. Een druppel op haar hoofd betekent een halve paniekaanval omdat ze onder een vermeende waterval staat. Ik overdrijf maar een klein beetje, maar het idee is duidelijk en ouders van sensitieve kinderen zullen het zeker herkennen. Als je dus bedenkt dat zo’n kind dagelijks duizenden prikkels te verwerken krijgt, en deze prikkels extra hard binnenkomen, dan is het misschien niet zo gek dat zo’n kind, met zijn razendsnel ontwikkelende brein, ‘s nachts een soort kortsluiting maakt.

Moeten we er echt bang van worden?

Daar valt een kort antwoord op te geven: nee. Dus zijn we dan ook niet meer bang als ouders? Nou, dat is een ander verhaal! Het is namelijk een buitengewoon verontrustend verschijnsel als je kind ‘s nachts ineens totaal overstuur en ontroostbaar is. Zoals ik zei, ik heb het meegemaakt met mijn nu zesjarige dochter en ook zij had als peuter regelmatig van die angstaanjagende ‘aanvallen’: schreeuwend, onbereikbaar, ontroostbaar. Het duurde niet heel lang, strikt genomen, maar iets heel naars kan uren lijken te duren, en het was heel naar, dus het leek uren.

De wetenschap beschouwt het dus niet als een ernstig probleem, maar de opvatting dat ouders wel goed begeleid en gerustgesteld moeten worden, wordt tegenwoordig wel gedeeld door professionals. Als de schrik er bij jou als ouder goed in zit, wees dan mild voor jezelf en beschouw jezelf niet als overbezorgd, maar vraag gerust eens hulp bij de huisarts. De geruststelling dat het een onschuldig verschijnsel is, is misschien al voldoende om het vol te houden.

Kunnen we echt niets tegen nachtangst doen?

Als ouder wil je iets doen als er iets is met je kind. Het nare aan dit probleem is nu juist dat we als ouders niet veel kunnen doen – of bijna niets. Er wordt namelijk aangeraden je kind niet te proberen te wekken. Als je dat doet, kan je kind danig in de war raken en het leidt er vaak toe dat je kind er dan juist langer over doet om weer rustig te worden en weer te gaan slapen. Het is enige wat je kunt doen, is zorgen dat je kind zich niet bezeert. Een kind met zo’n aanval kan wild om zich heen slaan en schoppen, en soms zelfs aan de wandel gaan. Zorg dus dat je kind veilig is en houd het in de gaten, veel anders zit er niet op. Probeer in elk geval rustig te blijven en troost je met de gedachte dat je kind morgen zelf niets meer van de hele toestand weet.

Valt nachtangst te voorkomen?

Helaas is het niet helemaal te voorkomen, maar er zijn wel een paar dingen die je kan proberen. Zo kun je een poosje een slaapdagboek bijhouden, waarin je vastlegt op welk tijdstip de paniekaanval zich voordoet. Meestal zal dit aan het begin van de nacht zijn, als je kind maximaal drie uur heeft geslapen. Je kan je kind dan een kwartier tot een halfuur voordat je de aanval verwacht wakker maken. Hierdoor kun je wellicht het patroon doorbreken. Daarnaast kun je proberen overdag genoeg rust voor je kind in te bouwen, omdat stress een uitlokkende factor kan zijn. Besteed ook voldoende aandacht aan het slaapritueel – bouw genoeg ontspanning in.

Tot slot

Nachtangst is geen lolletje. Hoewel je kind tijdens een episode van nachtangst volledig in paniek lijkt te zijn, kun je er gerust op zijn dat je kind zich er later nauwelijks iets van herinnert, of zelfs helemaal niets. Jij als ouder weet het echter nog, en of je het weet. Ik wil tot slot meegeven, net als in mijn vorige artikel over groeipijn, dat het geen eeuwige ellende is. De meeste kinderen groeien er volledig overheen tegen de tijd dat ze zeven jaar zijn, of (veel) eerder al. Laat de nachtangst van je kind je niet al te bang maken. Er zijn meer volwassenen bang in het licht dan kinderen in het donker (Van Kooten en De Bie).

---

Lees ook: last van nachtzweten?

---

---

♥ ♥ ♥ Op Go or No Go wordt gebruik gemaakt van affiliate links. Dit betekent dat als jij op een van de links klikt, wij daar mogelijk een kleine commissie over krijgen. Het kost jou niets extra, maar het levert ons wel wat op. Met deze opbrengsten kunnen we deze website onderhouden. Ook krijgen wij soms betaald voor een artikel of we krijgen een product in ruil voor een blogpost. Onze mening blijft hierdoor nog steeds onveranderd en eerlijk. Voor meer informatie kun je de disclaimer doorlezen. ♥ ♥ ♥